پایان نامه نقد و بررسی توحید عبادی از دیدگاه علامه حلی و ابن تیمیه

آنچه در پیش رو دارید تحقیقی درباره توحید عبادی از منظر علامه حلّی و ابن تیمیه است. علامه حلّی از متکلمین و فقهای بزرگ مکتب امامیه و ابن تیمیه از علمای حنبلی مذهب و مؤسس فرق? سلفیه است. سلفیه، اصطلاحی نوظهور در تاریخ اندیشه اسلامی است که گروهی از اهل حدیث و پیروان احمدبن حنبل، ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهاب برای خویش برگزیده اند. آنها شعار خود را تمسک به قرآن و سنّت و پیروی از سلف صالح، یعنی اصحاب رسول خدا(ص) و تابعین اصحاب و تابعینِ تابعین قرار داده اند که تقریباً مسلمانان سه قرن اول اسلام را تشکیل می دهد. سلفیه در روش شناخت نقل گرا و در فهم نقل، ظاهرگرا هستند. و چون عقل را قادر و شایسته فهم معارف الهی نمی دانند، رسالت آن را تنها فهم سخنان سلف صالح بر می شمارند. بر اساس مبانی معرفتی و هستی شناسی سلفیه، خدا موجودی قدیم، یکتا و بی شریک می باشد. لکن همانند انسان صفاتی زائد بر ذات و متغایر با یکدیگر دارد. سلفیه در تبیین و تفسیر صفات الهی از حیث معنا شناسی بر اساس اصل ظاهرگرایی در قرآن و سنّت، به تبعیّت از اصحاب حدیث به معانی ظاهری و عامیانه این صفات بسنده کرده و چون آنها را از متشابهات دانسته، کیفیتشان را مجهول و سوال از آن را بدعت می دانند. لذا قائلند که تنها باید بدانها ایمان آورد زیرا حقیقت را فقط خدا می داند و بس. در نتیجه توحید سلفیه بر خلاف آموزه های دینی تنها با وحدت عددی سازگار است. ابن تیمیه بر خلاف حکم عقل و سنّت الهی تمسک به اسباب و وسائط را نوعی شرک و منافی با عقائد توحیدی مسلمین می داند. و از آنجا که توحید را یا منحصر در عبادت می بیند و یا برای سایر مراتب آن تأثری در ایمان قائل نمی باشد، هر گونه توسل به غیر خداوند را به هر انگیزه و اعتقادی که باشد، بدعت و شرک در عبادت می شمارد. او در این حکم فرقی بین توسل به اولیاء الهی و بت ها و تماثیلی که مشرکین عصر جاهلیت می پرستیدند قائل نیست. از آنجا که او ثمر? وجودی پیامبر برای امّت و رابطه امّت با نبی را منحصر به زمان حیات دنیوی ایشان می داند، استغفار و شفاعت پیامبر در حق امّت را در عالم برزخ، تا روز قیامت غیر ممکن و یا بی فایده می شمارد. لذا بر همین مبنا مخاطب قرار دادن پیامبر(ص) برای طلب استغفار، شفاعت، توسل و تبرک جستن به آن حضرت را بدعت و منافی با توحید عبادی می داند. در مقابل این دیدگاه، آراء و عقائد علامه حلّی و سایر شاگردان مکتب عترت طاهره قرار می گیرد که با تعریفی که ایشان برای توحید و عبادت بر اساس منطق قرآن و سنّت ارائه می دهند، بطلان این عقاید ابن تیمیه و سلفیه روشن و مبرهن میگردد.